Amazon ve Delfi Kâhini

1.

Karun kadar zengin, deyişindeki Karun, bir kral. Lidya kralı. Karun tüm servetini ve imparatorluğunu, kendisine sunulan bir kehaneti yanlış yorumladığı için kaybetmiş.

Efsaneye göre Karun, doğusundaki Pers İmparatorluğu’na saldırmak istiyormuş. Bir yandan orduyu hazırlarken bir yandan da kâhinlerin bu saldırının sonucu hakkındaki kehanetlerini merak etmiş. Ama ülkesindeki kâhinlerden hangisine gerçekten güvenebileceğini bilmiyormuş. Bu yüzden, ülkenin dört bir yanındaki tüm kâhinlere özel ulaklar göndermiş.

Karun’un kâhinleri test etme yöntemi de şuymuş: Ulaklar, saraydan çıktıktan sonraki 100. gün, kâhine, kralın tam o gün o anda neler yaptığını soracaklarmış.

Her ulak gideceği şehre ulaşmış ve yüzüncü günü beklemiş. Kâhinlere sorularını sorduktan sonra cevaplarını alıp saraya dönmek için yola çıkmışlar.

En doğru tahmini yapan Delfi şehrindeki kâhin olmuş. Karun onu saraya davet etmiş ve Pers İmparatorluğu’na saldıracağını, sonucun ne olacağını sormuş.

Delfi Kâhini Kral Karun’a, eğer saldırırsa, büyük bir imparatorluğu yok edeceğini söylemiş. Karun aldığı cevaptan memnun, savaş hazırlıklarına hız vermiş.

2.

Geleceği Gören Makineler - Yapay Zeka Ekonomisine Giriş, Harvard Üniversitesi'nin eski rektörü ve ABD eski Hazine Bakanı Lawrence H. Summers’ın, yapay zekayı anlama şeklimizi dönüştüreceğini iddia ettiği bir kitap. Summers kitaptan, ortaya çıkan teknoloji hakkında şimdiye kadar yazılmış en iyi kitap, olarak bahsediyor.

Kitap yapay zekayı bir öngörü makinesi olarak tanımlıyor. Oldukça basit ve teknik olarak da doğru bir ifade. Şu an yapay zeka olarak adlandırılan tüm modeller, GPT dahil, aslında öngörüde bulunuyor.

Kilidini açmak için iPhone’un kamerasına baktığımızda, iPhone bizim o telefonun sahibi olup olmadığımızı öngörüyor. Bir tıbbî yazılım, hücreleri inceleyip kanserli olup olmadıklarını öngörüyor. Ya da GPT, ne sorduğumuzu anlamaya çalışıp görmek istediğimiz cevabı öngörüyor.

Bu teknolojiye uzaksanız, iPhone’un sahibini kesin olarak tanıdığını, tıbbi yazılımın kanserli hücreleri net olarak tespit ettiğini ya da GPT’nin size en doğru cevabı verdiğini zannediyor olabilirsiniz. Hayır. Bilmiyorlar, öngörüyorlar.

Öngörü kısaca, eldeki bilgileri şu an elimizde olmayan yeni bir bilgiye dönüştürme işi. İleriyi kestirmek için eldeki verileri kullanıyoruz. Şu an kullandığımız tüm yapay zeka modelleri de bunu yapıyor. Ellerinde var olan, eğitildikleri verileri kullanarak öngörüde bulunuyorlar.

Kabaca söylersek, tahmin ediyorlar.

iPhone’un bizi biz olmamıza rağmen bazen tanımaması gibi, Google Translate’in hâlâ bazı nüansları çözememesi ya da GPT’nin uydurmaları gibi, bazen de tahminleri çakılıyor.

Ama arada ne kadar çakılsalar da, öngörünün bu kadar ucuzlaması ve hızlanması, yeni bir çağ başlatıyor.

GPT’nin kod yazması ya da şiir yazması gibi çıtır çerez eğlenceliklerden bahsetmiyorum. Amazon’un ABD Patent Dairesi’nden aldığı 8,615,473 B2 numaralı patentin içeriği gibi, bazı sektörleri tersyüz edecek yıkıcı değişikliklerden bahsediyorum.

3.

2002 yılıydı sanırım. Yapay Zeka dersinin final sınavına girdiğimizde kağıtta tek soru vardı. Hatırladığım kadarıyla soru şuydu: