İnsanların davranışları karşılaştıkları durumlara mı yoksa kişilik yapılarına mı bağlı? Mesela bir insanın ihtiyaç sahiplerine yardım edip etmemesi, kişinin kişilik yapısıyla mı ilgili yoksa o anda bulunduğu şartlarla mı?
Zor soru.
Bilim böyle soruları insanoğlunu daha iyi anlamak için soruyor ve cevaplara ulaşmak için araştırmalar yapıyor.
Biz de ulaştıkları sonuçlara bakıyor ve bulgularından markamızı, stratejimizi ve reklamlarımızı kurgularken sebepleniyoruz.
Bakalım cevabı neymiş?
İnsan davranışları, karşılaştıkları durumlara mı yoksa kişilik yapılarına mı bağlıymış?
Bir üniversitede bir grup bilim insanı, öğrencilerin bir yardım kampanyasına katılımlarını incelemek için bir araştırma tasarlamış. Konserve gıda bağışı kampanyası…
Önce, hangi öğrencilerin daha yardımsever hangilerinin daha umursamaz olduğunu ayırt edebilmek için, kısa ve ilgisiz görünen bir anket yapmışlar. Sonuçlara göre de öğrencileri “azizler” ve “merhametsizler” olarak iki gruba ayırmışlar. (Öğrencilerin tabii ki bu gruplamadan haberi yok.)
Sonra da iki farklı mektup tasarlamışlar.
Birinci mektuba “basit mektup” ismini vermişler. Basit mektupta basitçe, konserve gıda kampanyasının başladığını ve yardımların kampüste iyi bilinen bir bina önünde kurulan yardım standına getirilmesi gerektiğini anlatmışlar. Mesela rektörlük binasının önü diyelim…
İkinci mektuba “ayrıntılı mektup” adını vermişler. Bu mektupta da konserve gıda kampanyasının başladığını anlatmışlar. Ama mektupta ayrıca, yardımların getirilmesi gereken o standın yerini ayrıntılı tarif eden bir harita da varmış. Yani rektörlük binasının yerini tarif eden bir kroki…
Ayrıca bu mektupta basit mektuptan farklı olarak, yardımlarınızı bekliyoruz gibi yuvarlak bir ifade kullanmamışlar. Somut olarak bir kutu konserve fasulye getirilmesini istemişler.
Ve son olarak, o binanın önünden geçtiğiniz herhangi bir gün ve saatte bırakabilirsiniz, diyerek, özel olarak bu iş için çıkıp gelmelerine gerek olmadığını da, belirtmişler.
İki farklı tip mektubu azizlere ve merhametsizlere rastgele göndermişler.
Ayrıntılı mektubun daha iyi sonuç verdiğini tahmin ettiğinizi biliyorum. Doğru. Ama rakamları okuyunca, tahminlerinizin de zayıf kaldığını göreceksiniz.
Basit mektubu alan öğrencilerden, aziz olanların sadece %8’i standa konserve getirmiş. Merhametsiz gruptan ise, sıfır. Hiç kimse. (Yani merhametsizlerin gerçekten merhametsiz olduğu açık seçik belli olmuş.)
Ama ayrıntılı mektubu alanlar? İşte o rakamlara araştırmayı yapanlar da başta inanamamış.