Dev teknoloji şirketlerinin başı çektiği büyük bir işten çıkarma dalgasının ortasındayız. Meta 11 bin kişiyi, Twitter 2500 kişiyi, Intel personelin %20’sini, Stripe %14’ünü, Lyft %13’ünü işten çıkardı. Apple işe alımları durdurdu, Amazon 10 bin kişiyi çıkarmaya hazırlanıyor.
Çoğu analist doğal olarak bu büyük daralmayı olumsuz yorumluyor ama kaçırdıkları önemli bir nokta var: Bu işten çıkarmalar, bir korsan çağının başlangıcı olabilir.
2.
Batı dünyası 1650 ile 1725 yılları arasını Korsanların Altın Çağı olarak kabul ediyor. Kaptan Bartholomew Roberts da, bu altın çağın en başarılı korsanı.
Kaptan Roberts, bugün Johnny Depp’in canlandırdığı Jack Sparrow karakteri gibi, popüler kültürün çizdiği korsan profilinin ilham kaynağı. 400’den fazla ödülü var.
Şaka yapmıyorum. Korsan camiasında ödül sahibi olmak önemli. Çünkü bu ödüller reklamcılık ödülleri gibi parasını ödeyene bol keseden dağıtılmıyor. Korsan camiasında ödül almak demek, bir silahlı çatışmayla bir gemiyi ve geminin taşıdığı yükü ele geçirmek demek. Kaptan Roberts bunu 400 kereden fazla yapmış, bu yüzden de tarihteki en “başarılı” korsan olarak kabul ediliyor.
Roberts’in yaşadığı çağın korsanlığın altın çağı olarak anılması, tamamen o dönemki şartlarla ilgili. İngiltere, İspanya, Hollanda, Portekiz ve Fransa imparatorlukları arasında, deniz ticareti ve sömürgecilik yarışı, bu dönemde iyice kızışmaya başlıyor. Ve Amerika, Afrika ve Hindistan üzerinden Avrupa’ya sürekli değerli mallar taşıyan gemiler, o gemilerde çalışan bazı denizcilerin iştahını kabartıyor.
Denizciler için donanmaya bağlı bir ticaret gemisinde 3 kuruş maaşla çalışmak yerine korsan olmak, evet daha riskli, ama hem daha eğlenceli hem de daha bol kazançlı görünüyor.
Mesela Kaptan Roberts da korsan olmadan önce İngiliz Ticaret Donanması’nda çalışıyordu ve maaşı ayda 4 Sterlin’den azdı. Belki daha da önemlisi, Kaptan Roberts donanmada çalışmaya devam etseydi, yükselip kaptan olma şansı yoktu. “Senior” bir tayfa olarak hayatına devam edecekti.
Ama korsan olarak yeni bir kariyeri seçen Roberts, tarihe adını en önemli kaptanlardan biri olarak yazdırdı. Nereye gelmeye çalıştığımı anladınız sanırım.
3.
Korsanların Altın Çağı olarak adlandırılan dönemde Roberts gibi “büyük” kaptanlar çıkmasını, korsanların çok “başarılı” olmasını ve imparatorluklara çok büyük zarar verebilmelerini çoğu tarihçi, korsanların korsan olmadan önce kraliyet donanmalarında aldıkları eğitime bağlıyor.
Roberts da dahil olmak üzere dönemin başarılı korsanlarının çoğu, meslek hayatına, imparatorluk donanmalarında başlamış. Oradan aldıkları eğitimi ve tecrübeyi, yeni -korsan- amaçları için kullandıklarında, baş edilmesi zor düşmanlar haline gelmişler.
Ayrıca daha önce çalıştıkları gemilerin ve kaptanların rotalarını, davranış biçimlerini, savaş kapasitelerini, kısacası donanmanın içini-dışını bilmeleri, donanmaya karşı savaşırken korsanları avantajlı hale getirmiş.
Meta’yı, Amazon’u, Twitter’ı ve diğerlerini bugünün imparatorlukları kabul edersek, şu an binlerce imparatorluk denizcisi, donanmadan atılmış durumda. Ve bu denizcilerin aç kalacak halleri yok. Para kazanmak ve hayatlarına devam etmek zorundalar. Sizce ne yapacaklar?
Evet, bir kısmı mutlaka başka “imparatorluklar” için çalışmaya başlayacaktır. Ama emin olun, bazıları da Kaptan Roberts’ın seçtiği yolu seçecektir.
Önümüzdeki dönemde, imparatorlukların başını çok ağrıtacak önemli girişimler görebiliriz. Hazırlıklı olalım, keyifle izleyelim.
Engin Tezcan
